MENSEN WILLEN BOVENAL: EEN EENVOUDIGER LEVEN.
2024
Niels Willems
Het zijn de kleine dingen die het doen. Ook voor de transformatie naar duurzaamheid. Maar hoe?
Anders gezegd: als iets tot duurzaamheid staat zoals het watermolecuul staat tot natheid, wat is dan dat ‘iets’? 🤔
Hoogleraar Transitiekunde, Jan Rotmans, is stellig. Hij zegt dat acties en interventies van individuen de verandering naar een duurzame economie gaan brengen.*
Maar hij kán hier (overdrachtelijk gesproken) niet bedoelen dat natheid komt van moleculen die zich nat gaan gedragen.
Maar hoe dan wel; welke nieuwe minuscule beweginkjes zullen samen het transformationele effect van duurzaamheid hebben op het niveau van de zwerm**?
Het begin van een antwoord ligt misschien bij te weten wat op microniveau veroorzaakt heeft dat we terecht zijn gekomen in ons huidige systeem.
De econoom Jean Say (bekend van zijn wet: ‘elk aanbod schept z’n eigen vraag’) zei in 1821: “de meest beschaafde mensch is diegeen die het meest voortbrengt en het meest verbruikt. Vergelijk den leegloopende Hindoe, die een kwartiertje werkt om een handvol rijst te verdienen en daarvan een geheelen dag leeft, bij den Engelschen werkman, die vleesch, groenten, bier, wol, gaz, steenkool, metalen werktuigen verbruikt en naar evenredigheid ook voortbrengt. Wie van beiden brengt het meeste bij tot het kapitaal van het menschelijk geslacht?”
Kortom: zouden wij niet meer dit idee van overvloedigheid als levenddoel hebben, maar juist matigheid gaan ervaren als bron voor individueel geluk, dan zou er wezenlijk iets in de economisch en maatschappelijke chemie kunnen veranderen met uitkomsten die uiteindelijk ook het klimaat duurzaam in balans brengen.
In de onderstroom wordt het persoonlijk verlangen naar zo’n “ambitieloos gelukkig” leven al heel breed gevoeld; in alle lagen, rangeren en standen.***
Men ervaart echter nog niet het aanbod dat sociaal harmonieuze en materieel bescheiden levens helpt faciliteren. In tegendeel, overal in werk en winkels, wordt het individu nog geroepen tot: meer, meer, meer.
Hier ligt dus een schone taak voor het leiderschap in politiek en bedrijfsleven voor het oprapen.
✊ Ik adviseer en coach leiders en teams naar eenvoud voor succes.
*: een uitgebreide quote van Jan Rotmans uit Omarm de chaos (2021) vind je in de comments hieronder. Deze komt uit het boek Klimaatpsychologie onder redactie van Jaap van der Stel, Sara Helmink en Sara Wortelboer (2024).
**: In het bijgaande audiofragment onder een filmpje van een zwerm spreeuwen, hoor je Hens Zimmerman over het fenomeen ‘emergence’ in zijn podcast Zimmerman en Space, aflevering ‘Bewustzijn’.
